|
ÇESMELER : Cesme'nin tipik Ege
mimarisi ozelliklerine sahip pek cok yapisinin yanisira, adini aldigi Osmanli donemi cesmeleri de, bu mimari zenginlige ayri
bir deger kazandirir. Ilce merkezi planinda yerleri belirlenen bu cesmelerden Anonim cesme 1792 yilinda, Kaymakam cesmesi
de 1829 yilinda yaptirilmistir.
TURBELER
: 18. Yuzyila ait altigen planli bir turbedir. Osmanli turbe mimarisinin temel karakteristiklerini yansitmaktadir.Ilce merkezi
planinda yeri belirlenmistir.
CAMiLER : Camilerin tumu 19. Yuzyila aittir. Bugun kullanilmakta olan bu camilerden Haci
Memis Camii 1832 yilinda, Haci Mehmet Camii 1842 yilinda insaa edilmistir.
CESMEKOY : "Eski Camii" olarak da anilan yer, Cesme ile merkezinin 2 Km. guneyindedir.
Bizans egemenligi sirasinda 1. Kilic Arslan`in kayinpederi Emir Caka, yarimadayi ele gecirince, 1081 yillarindan Cesme`ye
gelmis ve Oguz Boylarindan gelen Turkleri bu merkeze yerlestirmistir. Halen bir cami kalintisi ve genis mezarligiyla 11. Yuzyil
Turk yerlesmelerine ait ilginc bir rnektir.
ERITRAI: Cesme merkezine 27 Km. uzaklikta kucuk adaciklari olan guzel bir koyun uzerinde kurulmustur.
Arkeolojik kalintilarda M.O. 3000 de Erythoros yonetiminde olan kolonistler tarafindan kuruldugu anlasilmaktadir. Sehrin kurulusunu
muteakip bir sure krallikla yonetildigi bilinmektedir. M.O. 7. yuzyil da iyon sehirleri arasinda olusturulan dini ve siyasi
birlik olan "Panionion" a girmistir. Pers egemenliginden kurtulmak icin gerek Yunanistan`daki ve gerekse Anadolu`daki sehirlerin
zaman zaman girisimlerde bulunduklari bilinmektedir.
Nitekim Erythrai de Greek donanmasinin yakilmasi ve basarsizlikla
sonuclanan Lade Deniz Harbine (M.O. 494) istirak etmisler ve daha sonra Attik-Delon Deniz birligine de katilmistir. M.O. 4
yzyil da Karia`daki Pers satrap Mausolos`a ile de dostane iliskilerinin oldugunu, oyle ki Erythrai`liler Mausolos`a duyduklari
sukran hissinin bir ifadesi olarak onun Tunc`tan yapilma, altin sacli heykelini de Agoraya dikmislerdi. Perslerle Mausolos
dolayisiyla olan bu yakinlasma Erythrai`lilerle buyuk iliskileri bulunan Atameus Kral Hermias`n M.O. 345 de Perslere karsi
harekete gecmesiyle bozulmus, otonomisini kaybetmis, ancak M.O. 334 de iskender`in sehri almasiyla bagimsizliga kavusmustur.
M.S ki asirlarda Erythrai hakkinda pek bilgi bulunamamaktadir. Onemini de yitirdigi icin, Bizans egemenliginde koy huviyetine
girmistir. On birinci asra kadar Ephesos metropolitine bagli piskoposluk seklinde gorulen Ertyhrai`nin Caka Bey`den sonra
Turk egemenligine girdigi bilinmektedir. Kesin olarak Turk egemenligine girdigi 1336 dan sonra Erythrai, Erythre, Rhtrai Lythri
seklinde degisiklikler gosteren bu yerlesme yeri, 16.yuzyildan sonra ilderen ve Ildiri halini almistir. Kaynaklardan Erythrai
akropolunde Athena mabedinin bulundugu bilinmektedir. Yapilan kazilarda mabedin kendine ait mimari eleman cikmamis olmakla
beraber Arkaik devre ait altin fildisi , bronz ve fayanstan mamul bir cok kucuk eserle, birinci sinif iscilik gosteren vazo
paralari, heykel ve heykelcilikle ilgili adak eserleri bulunmustur. Akropoln bati eteginde koyun evleri ile duz alan arasinda
resmi Agoranin bulunmasi kuvvetle muhtemeldir. Antik kaynaklardan ogrendigimize gore Agora`da Artemisia`nin altin elenkli
heykelinin bulundugunu ogrenmekteyiz. Ancak su anda bunun yeri belli degildir. Erythrai`den cikarilan tasinabilir eserlerin
tumu izmir Arkeoloji Muzesinde sergilenmektedir.
|
